ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ 2008
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Σ Ε Ρ Α Φ Ε Ι Μ
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΙΕΡΟΝ ΚΛΗΡΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΛΟΧΡΙΣΤΟΝ ΠΛΗΡΩΜΑ
ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΑΥΤΟΥ
᾿Αδελφοί συλλειτουργοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Τώρα πού ὁ κόσμος αὐτός, καράβι θαλασσοδαρμένο, μέ ἄπειρα οἰκονομικά ἐγκόσμια προβλήματα καί μ᾿ ἀναρίθμητα ρήγματα στά πλευρά του, μπαίνει ξανά στή βαθειά καί μεγαλειώδη ῞Ωρα τῶν Χριστουγέννων, αἰσθανόμαστε μίαν αἰφνίδια διάθεση σιγῆς νά μᾶς ἀναχαιτίζει, νά μᾶς χαλιναγωγεῖ. Εἶναι ἐκείνη, ἡ ἴδια σιγή πού ἁπλώνεται καί διαποτίζει μυστηριακά τά ἱερά κείμενα τῶν Εὐαγγελιστῶν πού μᾶς ἐξιστοροῦν σά νά χαράζουν πάνω στήν αἰώνια πέτρα τοῦ πνεύματος, τήν ἐνσάρκωση τοῦ Θεοῦ καί Λόγου. Σιγή ἔκστασης πού συγκλονίζει, σιγή μυστηρίου ὁρατοῦ καί ἁπτοῦ, μετεωρισμός τῆς καρδιᾶς ἀνάμεσα στά ἐπίγεια καί στά ἐπουράνια.
Δέ θά μπορέσει σάρξ βροτεία νά χωρέσει τό μυστήριο, δέ θά κατορθώσει νά τό οἰκειωθεῖ ἄν δέν χαμηλώσει ταπεινά τό φρόνημά της ζητώντας νά ἐξαγιασθεῖ. Γιατί ὁ ἐξαγιασμός εἶναι ἡ μεταβολή τῆς καρδιᾶς. Καί τήν εὐλογημένη αὐτή ὥρα πού ξεχειλίζει ἀπό μακάριο φῶς πρέπει νά τή ζήσεις μέ τήν καρδιά μονάχα συντροφιά, μέσα στή σιωπηλή ἔκσταση τοῦ μυστηρίου.
Δέν ὑπάρχει σήμερα λόγος ἱκανός καί ἁρμόδια ἀνθρώπινη ἔκφραση γιά νά ἐκδηλώσει, νά ἐπισημάνει τό ἄρρητο. ᾿Αρχίζει νά πραγματοποιεῖται τό μέγα καί θαυμαστό μυστήριο τῆς ᾿Ελευθερίας μας. Αὐτός πού μεθαύριο θά παραδοθεῖ στήν αἰσχύνη τοῦ Σταυροῦ καί θ᾿ ἀναστηθεῖ ἔνδοξα γιά νά μᾶς ἐλευθερώσει ἀπό τόν ἀδυσώπητο θάνατο, σήμερα ἔρχεται στόν κόσμο σιωπηλά, μέσα σ᾿ ἄκρα καί βαρυσήμαντη ταπείνωση γιά νά λάβει σάρκα ἀνθρώπου καί νά σπαργανωθεῖ σέ φάτνη ἀλόγων. ᾿Εκεῖνος πού κρατεῖ στή χούφτα του τήν κτίση, γεννιέται μέσα σέ μιά σπηλιά καί ζεσταίνεται ἀπό τήν ἀνάσα τῶν ζώων, αὐτός πού στερέωσε τούς οὐρανούς.
῾Ο μεγάλος καημός τού θανάτου πού τυραννοῦσε τόν ἄνθρωπο κι ἐξουθένωνε τήν πάνοπλη λογική του καθαιρεῖται αὐτή τή νύχτα. Γιατί ντύνεται τή σάρκα ὁ ἄναρχος Θεός κι ὁ Θάνατος ἁλώνεται. ῾Η ᾿Ελευθερία ὡς μυστήριο ἀνατέλει στη Βηθλεέμ γιά νά μεταμορφώσει τόν θ ν η τ ό σέ ἄ ν θ ρ ω π ο . Ποῦ σοφία; Ποῦ ρητορεία; Ποῦ ἀνθρώπινη ἀξιοσύνη; Μέσα στή νύχτα αὐτή σβήνει ὁ μεγάλος καημός καί ὀρθρίζει μαζί μέ τό ἄστρο τῶν Μάγων, ἡ ᾿Ελευθερία ὄχι ὡς ἐγκόσμια σύλληψη κι ὡς κοινωνική ἐπιδίωξη, ἀλλά ὡς πραγματικότητα μυστηριώδης, δημιουργική ἀθανασίας. Οἱ κατά κόσμον σκλάβοι κάποτε, μέσα στή διαδικασία τῆς ῾Ιστορίας, ἐλευθερώνονται ἀλλά ἡ ἐσωτερική ὀδύνη ἀπό τή δουλεία τῆς φθορᾶς δέν λύεται παρά μονάχα ἀπό τόν Δημιουργό Θεό. Τί νά ψελλίσει ὁ ἄνθρωπος μπροστά στό τρομερό μυστήριο τῆς σάρκωσης τοῦ ᾿Αχωρήτου; ῾Ο ἀπέραντος δέχεται νά φέρει τόν ζυγό τοῦ πέρατος, ὁ αἰώνιος λαβαίνει μορφή καί σχῆμα βροτοῦ, ὁ Πλάστης γίνεται πλάσμα. Τό ἔργο τῆς σωτηρίας ἀρχίζει καί μπροστά στόν ὠκεανό τοῦ μυστηρίου, χαρά δακρυσμένη, σιγή φτερωμένη ἀπό ἔκσταση μοναδική ἀποκαλύπτει στό πνεῦμα μας τό ἄρρητο. ῎Ετσι χρειάζεται κι ἔτσι ἀξίζει νά ζήσει κανείς τή μοναδική αὐτή ὥρα μέσα στήν ῾Ιστορία τῆς οἰκουμένης. Σά νά ἔχει αἰφνίδια μεταχθεῖ στόν Παράδεισο ὅπου ὅλα εἶναι «φυσικά» κι ἁρμονικά, ὅλα «καλά λίαν», ἀφοῦ τό μυστήριο εἶναι τό ἀληθινό κλίμα τοῦ πνεύματος. Γεννήθηκε ὁ ἐλευθερωτής τῶν ἀνθρώπων, μέσα σέ φριχτή συγκατάνευση, ὁ Θεός γίνεται ἄνθρωπος καί ὁ κόσμος ὁλόκληρος ἀλλάζει παλμό, ἀλλάζει πορεία. ῎Ανθος ἀφθαρσίας βλάστησε γιά μᾶς καί ἡ ᾿Ελευθερία μας «κηπεύεται».
Σκυμμένοι, μ᾿ ἔκθαμβα μάτια, πάνω ἀπό τή φάτνη, αἰσθανόμαστε, ἔτσι, χωρίς προσπάθεια, ὅλα τά καθέκαστα τῆς χριστουγεννιάτικης νύχτας νά παίρνουν, μόνα τους, τό ἀληθινό τους ἀνάστημα, καί τό βαθύ, πραγματικό τους νόημα ν᾿ ἀποκαλύπτεται ὅλο φῶς. Εἶναι μιά νύχτα μυστικῆς ἀδελφοσύνης, νύχτα ᾿Ελευθερίας ὅπου ὅλοι ἔχουν θέση : καί οἱ ἁπλοί κι οἱ ἀγράμματοι βοσκοί, καί οἱ σοφοί μάγοι, ἀκόμη καί τά ἄλογα τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. ῾Η ᾿Ελευθερία πού μᾶς φέρνει ὁ Χριστός εἶναι ἀ π ρ ο κ α τ ά λ η π τ η , δέ γνωρίζει φραγμούς, δέν θεσμοθετεῖ ἐξαιρέσεις, δέ βασανίζεται ἀπό πλέγματα καί ὑστεροβουλίες. Γιατί ἡ ᾿Ελευθερία εἶναι ἀγάπη καί μέσα στό μυστήριο τῆς Βηθλεέμ αὐτή γευόμαστε, γιά τοῦτο ἡ καρδιά μας, μεθυσμένη ἀπό χαρά, σιγεῖ ἐκστατική.
Αἰσθανόμαστε νά μᾶς πλημμυρίζει, νά διαχέεται σ᾿ ὅλη μας τήν ὕπαρξη, λάμψη ᾿Ελευθερίας, ἡ ᾿Αγάπη. Μέγιστο μάθημα, ὕψιστο δίδαγμα μᾶς προσφέρει ὁ Θεός μέσα στή νύχτα αὐτή τῶν θαυμάτων.
᾿Αλλά ἐμεῖς, κάτω ἀπό φῶτα κι ἀσήμια, μέσα σέ πανηγύρεις κοσμικές κι ἀνούσιες γιά τή ψυχήν μας, μέ τήν ἔπαρση τῶν κούφων ἀνθρώπων, παραδέρνοντας στά δόντια ἑνός παραλογισμοῦ ἐκτεταμένου, πῶς θά μπορέσουμε νά νιώσουμε τό θεσπέσιο ρίγος τοῦ μυστηρίου νά μᾶς συγκλονίζει; Μέ ποία τόλμη, μέ τί καθαρότητα μέ ποίαν ἀφελότητα καρδίας θά μπορέσουμε νά προσεγγίσουμε τό σταῦλο ἐκεῖνο ὅπου ὁ Θεός τῆς ᾿Ελευθερίας μας καρτερεῖ σπαργανωμένος;
Αἰώνες τώρα γιορτάζουμε τή Γέννησή Του κι ὅμως· αὐτή τή στιγμή αἰσθανόμαστε πώς ἡ οἰκουμένη – ἡ χριστιανική οἰκουμένη – ἔχει οὐσιαστικά ἀ π ο χ ρ ι σ τ ι α ν ο π ο ι η θ ε ῖ . ῾Η ζωή δέν βιώνεται πιά ὡς πνευματική ἀλλά μονάχα ὡς ὑλική ἑνότητα, γιά τοῦτο ἔχει χάσει καί τή στερεότητα τῆς μορφῆς της καί τό νόημά της. ῎Εχει σκοτισθεῖ ὁ χριστιανικός της στόχος κι ἔτσι, ὅλες οἱ ἀνθρώπινες προσπάθειες πᾶνε σχεδόν ἄχρηστες μέσα σέ μιά διασπορά. ῾Ο Χριστός γεννήθηκε ἀλλά ὁ κόσμος εἶναι σκληρός καί βλάσφημος, ἄπιστος ἤ ὁλιγόπιστος. ῾Η νύχτα τῆς Βηθλεέμ γεμίζει κάθε τόσο ἀπό ῾Ηρῶδες κι ἐπίορκους.
Θά περάσουμε λοιπόν μέσα ἀπό τίς χριστουγεννιάτικες φωταψίες. Μέ τήν καρδιά προσωρινά ἀλαφρωμένη, γιά πολύ λίγο, ἀπό τούς φόβους καί τούς κινδύνους. Θ᾿ ἀναζητήσουμε καί πάλι τήν ἁπλή διάθεση, τό παιδιάστικο βλέμμα, τήν καλόβολη κι ἐπιεικῆ πρός τούς ἄλλους πολιτεία. Πίσω ὅμως ἀπ᾿ ὅλα αὐτά ἐξακολουθεῖ νά δρᾶ τό πνεῦμα τοῦ θανάτου, πνεῦμα δουλείας τοῦ ἀνθρώπου στη φθορά.
Ζοῦμε σ᾿ ἐποχή χάριτος, ἀλλά μέσα στόν νέο αἰώνα τῆς ᾿Ελευθερίας πού ἐγκαινίασε τό θεῖο Βρέφος σέρνουμε ἐκεῖνο τόν παληό, καταραμένο αἰώνα τῆς φθορᾶς καί τῆς ἀπελπισίας. Φόβος καί μοναξιά μᾶς κυνηγοῦν. ᾿Αλλά ἡ Νύχτα αὐτή ξαναφυτεύει ἐντός μας τό ἄνθος τῆς ἀφθαρσίας. ᾿Ανοίγουν φεγγίτες μυστικοί καί μᾶς ξαναποκαλύπτουν τήν ὡραιότητα τῶν οὐρανῶν τοῦ Θεοῦ.
῎Ισως αὐτό εἶναι βαθύτερα τό μυστήριο τῆς ᾿Ελευθερίας μας πού ἐγκαινιάζεται μέ τήν ἐνσάρκωση τοῦ Λόγου στή Βηθλεέμ. Πῶς πρέπει ἀδιάκοπα ν᾿ ἀνανεώνεται, νά κερδίζεται κάθε τόσο, γιατί αὐτή ἡ ᾿Ελευθερία εἶναι ἀγάπη κι εὐθύνη. Γιά τοῦτο ὁ Χριστός γεννιέται κάθε χρονιά, γεννιέται κάθε τόσο, μέσα σέ νύχτα πηχτή ἀπ᾿ τό σκοτισμό τῆς ἀπελπισίας, νύχτα πού ὁ ἄνθρωπος κι ὁ κόσμος ὁλόκληρος φτάνουν σέ ἀδιέξοδα, τότε πού ὅλα Παραδέρνουν μέσα στήν ἀρπάγη τοῦ παραλογισμοῦ τοῦ θανάτου. ῾Η ἐνανθρώπιση τοῦ Θεοῦ μᾶς ἀποκαλύπτει μιάν ἀλήθεια συγκλονιστική : πώς ὁ θάνατος εἶναι παραλογισμός καί ἡ ἀθανασία ἡ φυσική τάξη τοῦ κόσμου τοῦ ἀνθρώπου. Φέγγει ἔτσι ξαφνικά τό μέγα φῶς, μυρώνεται ὁ κόσμος ἀπό τήν καθαρότητα καί τήν ὑπακοή τῆς Παρθένου Μαρίας κι ὁ οὐρανός – θέαμα παράδοξο καί λησμονημένο ἀπό τόν ἄσωτο ἐτοῦτο κόσμο – ξανοίγει καί πλημμυρίζει ἀγγέλους πού ὑμνοῦν τή θεία εὐδοκία καί τήν εἰρήνη.
Τέκνα, ὅλοι μας, τῆς αἰωνιότητας πού μᾶς πρόσφερε ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, κλητοί τῆς θείας ἐνσάρκωσης, μπορεῖ νά μᾶς χτυπᾶ καί νά μᾶς ματώνει αὐτή ᾑ ζωή, μπορεῖ νά πεθαίνουμε κάθε τόσο, ἀλλά ἔχουμε ὁριστικά ἀποφύγει τό θάνατο. Ξαναζοῦμε τό μυστήριο τῆς ἀπελευθέρωσής μας μέ σιωπή κι ἔκσταση. «῾Η ἀλήθεια ἦλθε, ἡ σκιά παρέδραμε». Σήμερα πού εἴμαστε σκοτισμένοι ἀπό τά ἐγκόσμια, ἔρχεται αὐτή ἡ συμφιλίωσή μας μέ τά οὐράνια νά μᾶς δείξει τή μοναδική διέξοδο, νά μᾶς ἐλευθερώσει ἀπ᾿ τό θάνατο καί νά μᾶς ἀποκαλύψει τή συγκλονιστική εὐθύνη τῆς ἀθανασίας μας.
Χρόνια Πολλά καί εὐλογημένα !
Μέ ὅλη μου τήν ἀγάπη
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
+ ὁ Πειραιῶς ΣΕΡΑΦΕΙΜ
