Πειραιεύς 15 Ἰανουαρίου 2014
Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Θ Ε Ν
«…δυσκόλως πλούσιος εἰσελεύσεται εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, πάλιν δέ λέγω ὑμῖν, εὐκοπώτερον ἐστί κάμηλον διά τρυπήματος ραφίδος διελθεῖν ἤ πλούσιον εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν». (Ματθ. ιθ΄, 23-24)
«Μή θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυρούς ἐπί τῆς γῆς, ὅπου σής καί βρῶσις ἀφανίζει, καί ὅπου κλέπται διορύσσουσι καί κλέπτουσι, θησαυρίζετε δέ ὑμῖν θησαυρούς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σής καί βρῶσις ἀφανίζει, καί ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδέ κλέπτουσιν». (Ματθ. ς΄, 19-21)
« …Μή πλανᾶσθε … ἅρπαγες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι». (Α΄Κορ. ς΄, 9-10)
Μέ τήν ὀδύνη τῆς κακοδαιμονίας τοῦ λαοῦ μας καί τῆς ἀνθρωπότητος ἀπό τήν καταδολίευση καί τήν νόσφιση καί τήν ἀπληστία καί τό ἔγκλημα τοῦ «λευκοῦ κολλάρου» πού γεννᾶ σάν ἀποτρόπαιους καρπούς ὁ ὑλισμός τοῦ καπιταλισμοῦ καί τῆς κεφαλαιοκρατίας ἔχομε ἱερό χρέος νά ἐπαναλάβωμε μέ στεντώρεια φωνή αὐτό πού διαχρονικά καταγγέλει τό Εὐαγγελικό μήνυμα σάν ὕβρη πρός τόν Δημιουργό τῆς ζωῆς καί πρός τήν ἱερή εἰκόνα του, τόν ἄνθρωπο. Ἡ ἁρπαγή τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν πού προορίζονται γιά τήν διαβίωση τῆς ἀνθρώπινης οἰκογένειας καί προσφέρονται ἀφειδώλευτα ἀπό τόν Πατέρα τῶν φώτων, ἡ ληστρική νόσφιση τους καί ὁ ἐγκληματικός ἀποθησαυρισμός τους προσβάλλει κατά τρομακτικό τρόπο τήν πρός τόν πλησίον ἀγάπη στήν ὁποία ὅλες οἱ θεῖες ἐντολές ἀνακεφαλαιοῦνται (Ρωμ. ιγ΄9). Ὁ ἀποκαλυφθείς Θεός ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ ἐπαναλαμβάνει τήν ἐντολή τοῦ δεκαλόγου «οὐ κλέψεις» (Ματθ. ς΄20, ιθ18, Μαρκ. ι΄9, Λου. ιη20, Α΄Πετρ. δ΄15) καί κατατάσσει τό κακούργημα τῆς ἁρπαγῆς τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν στήν κατηγορία τῶν θανασίμων ἐκείνων ἁμαρτημάτων ὅπως ὁ φόνος, ἡ μοιχεία, ἡ πορνεία, ὁ δόλος, ἡ ἀσέλγεια, ὁ πονηρός ὀφθαλμός, ἡ βλασφημία, τά ὁποῖα μολύνουν καί ἀποξενώνουν τόν ἄνθρωπον ἀπό τήν κοινωνία καί τήν ἕνωση μέ τό πρόσωπο τοῦ ἀγαπῶντος Θεοῦ (Ματθ. ιε΄9, Μαρκ. ζ΄21-22).
Τά καταγγελόμενα κακουργήματα πού μένουν καί ἀτιμώρητα τῆς οὐσιαστικῆς ἐκποίησης τοῦ Ταχυδρομικοῦ Ταμιευτηρίου μέ «μποναμά» πέντε δισεκατομμύρια Εὐρώ καί τῆς Ἀγροτικῆς Τραπέζης μέ ἑπτά δισεκατομμυρία Εὐρώ ἀποδεικνύουν τήν τραγική χυδαιότητα τοῦ καπιταλιστικοῦ συστήματος πού ποδοπατᾶ ἀναίσχυντα τήν διαχρονική καί καθημερινά ἐπιβεβαιουμένη ρήση τοῦ Χριστοῦ «ἄφρων ταύτῃ τῇ νυκτί τήν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσι ἀπό σοῦ ἅ δέ ἠτοίμασας τίνι ἔσται;» (Λουκ. ιβ΄20). Ὁ καπιταλισμός δέν εἶναι ποτέ φίλος τῆς Ἐκκλησίας καί ἐκ τοῦ ἀποτελέσματος καί τῆς πρακτικῆς του ταυτίζεται μέ τόν ἄθεο κομμουνισμό πού δανείζεται μέν τίς ἀρχές τοῦ ἀνθρωπισμοῦ, τῆς ἀλληλεγγύης καί τῆς κοινωνίας ἀπό τήν Ἐκκλησία ἀλλά τίς συμπνίγει καί τίς δολοφονεῖ στόν ἐνδοκοσμικό του χωροχρόνο. Στήν πραγματικότητα ἡ κεφαλαιοκρατική διαδικασία πού δικαίως ὀνομάζεται δημιουργική καταστροφή ὑπονομεύει καί τούς κοινωνικούς δεσμούς μπαίνοντας σφήνα ἀνάμεσα στήν παθολογία τῆς συσσώρευσης καί τήν αἴσθηση τῆς κοινότητας. Τό πόσο γελοῖες εἶναι καί ἀνεδαφικές οἱ θεωρίες τοῦ Trickle-Down (ἐνστάλαξη πρός τά κάτω) πού προωθοῦν φορολογική ἀσυλία γιά τά ἀνώτατα εἰδοδηματικά στρώματα μέ τό ἐπιχείρημα ὅτι δῆθεν ὁ αὐξανόμενος πλοῦτος στήν κορυφή τῆς κοινωνικῆς εἰσοδηματικῆς πυραμίδας θά «κυλήσει» ἀναπόφευκτα πρός τά κάτω, εὐνοώντας τό σύνολο τῆς κοινωνίας, ἀποδεικνύεται ἀπό τίς ὑπερφορτωμένες θυρίδες τῶν Τραπεζῶν καί τά δισεκατομμύρια τῶν καταθέσεων πού ἀποτελοῦν τήν πλέον κραυγαλέα ἀπόρριψη τοῦ Εὐαγγελικοῦ μηνύματος καί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς.
Στὸν τόπο μας, πλέον ἐδῶ καὶ ἀρκετὰ χρόνια, οἱ ἄνθρωποι δοκιμάζονται καθημερινά, στὴν προσπάθειά τους νὰ ἐπιβιώσουν μέσα στὴ δίνη τῆς λεγόμενης οἰκονομικῆς κρίσης. Δὲν εἶναι λίγοι ποὺ βρέθηκαν ἐν μία νυκτὶ σὲ κατάσταση ἀπόλυτης ἀνέχειας καὶ ταπείνωσης. Δὲν εἶναι λίγοι ἐκεῖνοι ποὺ στεροῦνται σήμερα τὰ ἀναγκαία καὶ ἀπαραίτητα. Δὲν εἶναι λίγοι ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν χάσει τὸ κουράγιο τους, τὶς ἐλπίδες καὶ τὴν πίστη τους.
Σ’ αὐτὴ τὴν τραγικὴ συγκυρία γιὰ τὸ λαό μας, θλίψη, μὰ καὶ ἀγανάκτηση, προκαλοῦν ὅπως ἀναφέραμε οἱ συνεχεῖς καὶ ἀλλεπάλληλες ἀποκαλύψεις σκανδάλων οἰκονομικῶν. Τεράστια ποσὰ ἔχουν διακινηθεῖ μὲ ἀδιαφάνεια καὶ δολιότητα. Πολλοὶ εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ ἐνῶ ἡ πολιτεία τοὺς διόρισε σὲ ἀξιώματα ὑψηλὰ γιὰ νὰ προασπίζουν τὰ δικαιώματά της, χρησιμοποίησαν τὶς θέσεις τους γιὰ νὰ ἀποκομίσουν ἴδια ὀφέλη. Πολλοὶ εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ ἐνῶ καὶ πλοῦτο διέθεταν καὶ ἐξουσία εἶχαν, ἐκμεταλλεύτηκαν τὶς χρόνιες δυσλειτουργίες τοῦ κρατικοῦ μηχανισμοῦ γιὰ νὰ μεγεθύνουν τὰ κέρδη τους καὶ νὰ αὐξήσουν τὶς περιουσίες τους λές καί πρόκειται νά τούς συνοδεύσουν στόν τάφο τους ἤ λές καί ἐπιδιώκουν νά αὐξήσουν τούς κατά τό βυζαντινορωμαϊκό δίκαιο ἀποκαλουμένους «χάσκοντες κληρονόμους». Ἀλήθεια πόσο ρεαλιστική εἶναι μιά ταπεινή ἐπιγραφή κάπου στό Ἅγιον Ὄρος πού ἀναφέρει: «Κελλίον μου, κελλίον μου σήμερον ἐμοῦ, αὔριον ἑτέρου καί οὐδέποτε οὐδενός». Πολλοὶ τέλος εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ ἐνῶ ἐκλέχθησαν ἀπὸ τὸν λαὸ γιὰ νὰ ὑπηρετοῦν τὸ κοινὸ καλό, ὑποτάχθηκαν σὲ συμφέροντα ἀλλότρια καὶ ξένα πρὸς τὴν πατρίδα ποδοπατώντας τιμή, ἀξιοπρέπεια, ἐλευθερία, ἦθος, αἰωνιότητα, συνείδηση.
Ἂν κανεὶς ὅμως μείνει, δημοσιογραφικῷ τῷ τρόπῳ, στὴν καταγγελία καὶ στὴν καταδίκη τῶν συμβαινόντων, κινδυνεύει νὰ μὴν ἐμβαθύνει ποτὲ στὶς αἰτίες τῶν φαινομένων. Στὴν προοπτικὴ αὐτὴ θὰ θέλαμε νὰ κάνουμε λίγες ἐπισημάνσεις.
1. Τὸ κίνημα τοῦ διαφωτισμοῦ ὑποσχέθηκε τὴν ἀπαρχὴ μίας νέας ἐποχῆς, ὅπου ὁ ἄνθρωπος θὰ τοποθετηθεῖ ὑπεράνω ὅλων τῶν ἀξιῶν. «Ἡ θρησκεία τοῦ μέλλοντος θὰ εἶναι ὁ καθαρὸς ἄνθρωπος – δηλαδὴ ἡ λατρεία ὅλων αὐτῶν ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο» ἐξήγγειλε ὁ γάλλος φιλόσοφος Ἐρνέστ Ρενάν. Γεννήματα τούτης τῆς θεώρησης στὸ πεδίο τῶν οἰκονομικῶν θεωριῶν εἶναι τόσο ὁ φιλελευθερισμὸς ὅσο καὶ ὁ κομμουνισμός. Τὰ δύο αὐτὰ ἀντίθετα, ἐκ πρώτης ὄψεως, ρεύματα κατὰ τὸν 20ο κυρίως αἰώνα ἐφαρμόσθησαν σὲ διάφορες κοινωνίες, φανερώνοντας ἀπροκάλυπτα πὼς ὁ ἄνθρωπος ὡς πρόσωπο ἐλάχιστο ἐνδιαφέρον τοὺς προκαλεῖ. Στὸ ἐπίκεντρο τόσο τῆς καπιταλιστικῆς ὅσο καὶ τῆς μαρξιστικῆς σκέψης βρίσκεται ἡ ἴδια ἡ οἰκονομία, ὡς ἀξία ἀπόλυτη, ὡς ὁ μόνος ρεαλισμός. Ἡ οἰκονομία ἑρμηνεύει τὰ τοῦ παρελθόντος, καθορίζει τὰ τοῦ παρόντος, προφητεύει τὰ μελλούμενα. Τὰ ἄτομα ἀποτελοῦν γρανάζια ἑνὸς μηχανισμοῦ ποὺ ὀφείλει νὰ λειτουργεῖ ἀψεγάδιαστα γιὰ τὸ καλό της ἰδεολογίας καὶ τελικὰ γιὰ τὸ κέρδος. Τραγικὰ ἀποδεικνύεται πὼς ὁ οὐμανισμὸς τῆς νεωτερικότητας, πολλῷ δὲ μᾶλλον τῆς μετανεωτερικότητας δὲν διστάζει νὰ ἐξαθλιώσει ἀκόμα καὶ νὰ ἀφανίσει τὸν ἄνθρωπο προκειμένου νὰ ἐπιτευχθεῖ ἡ εὐημερία τῶν ἀριθμῶν. Ἡ σειρά τῶν ὀνομάτων Κίρωφ, Τρότσκι, Κάμενεφ, Ζηνόβιεφ, Μπουχάριν, Σμιρνώφ, Γιάκοντα, Γιεζώφ, Μπέρια, βουτηγμένων στό αἷμα μέχρι τό λαιμό πού δολοφονοῦσαν ὁ ἕνας τόν ἄλλο μέ πρόταγμα τήν δῆθεν εὐημερία τοῦ «προλεταριάτου», δέν διδάσκει καί δέν προβληματίζει τουλάχιστον;
2. Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος προσπάθησε νὰ χειραφετηθεῖ ἀπὸ ὁτιδήποτε τοῦ ἔθετε ὅρια. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ ἄλλωστε, ἄλλοτε συνειδητὰ καὶ ἄλλοτε ἀσυνείδητα, ἀπώθησε τὴν ἔννοια τῆς ἠθικῆς ἀπὸ τὴ σκέψη καὶ τὴ ζωή του. Οἱ παρεκτροπὲς καὶ οἱ παραβατικὲς συμπεριφορὲς τῶν ἀτόμων πιστεύθηκε ὅτι εἶναι δυνατὸν νὰ ἀντιμετωπιστοῦν μὲ τὴν παιδεία καὶ τὸ δίκαιο. Τὸ ὑψηλὸ μορφωτικὸ ἐπίπεδο τῶν πολιτῶν ἀπὸ τὴ μία καὶ ἀκριβὲς νομοθετικὸ πλαίσιο ἀπὸ τὴν ἄλλη θὰ μείωνε τὴν λανθάνουσα παραβατικότητα καὶ ἐγκληματικότητα τῶν ἀτόμων. Τὸ πλῆθος ὅμως τῶν σκανδάλων ποὺ ἔχουν συντελεστεῖ στὴν ἐποχὴ μας φανερώνει πὼς οἱ τελέσαντες αὐτὰ ἦταν ἄτομα ὑψηλοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου, τὰ ὁποῖα συχνὰ καταφέρνουν νὰ κλέβουν «νομότυπα» ἐνῶ σὲ ἄλλες περιπτώσεις χρησιμοποιοῦν τοὺς νόμους γιὰ νὰ πετύχουν τοὺς ἄνομους στόχους τους.
Αὐτὸ ποὺ δὲν ἔλαβε ὑπ’ ὄψιν της ἡ θεώρηση περὶ ἀνθρώπου τοῦ ἐπικρατοῦντος πολιτισμοῦ, εἶναι πὼς τὸ κάθε πρόσωπο, ἀκόμα καὶ ἐκεῖνο ποὺ ἔχει κατακτήσει τὴ γνώση, ἀκόμα καὶ ἐκεῖνο ποὺ ἔχει προοδεύσει στὸ πνεῦμα, κινδυνεύει ἀνὰ πᾶσα στιγμή, ὅπως καὶ οἱ λοιποὶ θνητοί, νὰ ὀλισθήσει σὲ ἀτοπήματα, παραπτώματα, ἀκόμα καὶ ἐγκλήματα, χωρὶς κανένας ἐξωτερικὸς κανόνας νὰ εἶναι ἀπὸ μόνος του ἱκανὸς νὰ σταματήσει τὴν τάση αὐτή. Ἡ ροπὴ πρὸς τὴν ἁμαρτία εἶναι δυστυχῶς χαρακτηριστικό της πεπτωκυίας φύσεώς μας καὶ ὅποιος τὸ ἀγνοεῖ ἢ τὸ ἀπωθεῖ βρίσκεται πάντα πρὸ ὀδυνηρῶν ἐκπλήξεων. Ἐν τέλει δὲν πρέπει νὰ θεωρεῖται παράδοξο τὸ ὅτι ὁ πολιτισμὸς ἐκεῖνος ποὺ ἀπώθησε τὴν ἠθικὴ ἀπὸ τὸν ἀτομικὸ καὶ τὸν συλλογικό μας βίο, συνταράσσεται ἀπὸ ἀήθεις συμπεριφορές ἀφοῦ χωρίς Θεό ὅλα ἐπιτρέπονται καί ἀφοῦ μεθοδικά διδάσκεται ὅτι ψυχή δέν ὑπάρχει, κι ἀκόμη ὅτι ὁ ἄνθρωπος προέρχεται ἀπό τό πουθενά καί τό τίποτα καί πηγαίνει στό πουθενά καί στό τίποα, ὅτι ὅλο τό σύμπαν εἶναι προϊόν ἀσυνείδητης καί ἄλογης τυχαιότητος καί ἡ ζωή ἕνας ἀνερμάτιστος παραλογισμός. Ἔτσι ἀδυσώπητα καί ἀναπόδραστα τίθεται τό ἐρώτημα ἄν ὁ ἄνθρωπος πρόκειται νά ἐκμηδενισθεῖ μετά τά λίγα χρόνια τῆς γήϊνης πορείας του γιά ποιό λόγο νά εἶναι δίκαιος καί ἠθικός καί γιατί νά μήν μιμεῖται τήν ἐφιαλτική πραγματικότητα τῆς ζούγκλας καί γιατί νά μήν ἐνστερνίζεται τό φασιστικό ἰδεολόγημα περί «ὑπερανθρώπου» τοῦ Νίτσε;
3. Θὰ ἦταν τουλάχιστον ἄστοχο, νὰ στρέψουμε τὴ προσοχή μας σὲ τούτη τὴν συγκυρία, μόνο πρὸς τὰ πρόσωπα ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα μὲ οἱονδήποτε τρόπο ὑπέπεσαν σὲ ἀδικήματα καὶ σὲ πράξεις κολάσιμες ἐκ τοῦ ποινικοῦ νόμου, χωρὶς νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὸ ποιὰ εἶναι ἡ μήτρα ἐκείνη ποὺ κυοφόρησε καὶ γέννησε τοῦτα τὰ δεινά. Μὲ ἄλλα λόγια, ἂν θέλουμε νὰ σταθοῦμε στὸ ὕψος τῶν περιστάσεων, δὲν πρέπει νὰ ἀποφύγουμε τὴν ἐξέταση τοῦ ἴδιου μας τοῦ ἑαυτοῦ, τῶν δικῶν μας λαθῶν, τῶν δικῶν μας ἀστοχιῶν, τῶν κατὰ δικῶν μας εὐθυνῶν.
Ἡ πατρίδα μας πολλὲς δοκιμασίες ἔχει περάσει στὴ νεώτερη ἱστορία της, καὶ γι’ αὐτὸ δὲν εἶναι παράδοξο τὸ ὅτι οἱ Ἕλληνες θελήσαμε νὰ ἀποκτήσουμε τὴν ποιότητα ζωῆς ποὺ οἱ ἄλλοι λαοὶ τοῦ δυτικοῦ κόσμου εἶχαν κατακτήσει. Ὅμως χωρὶς νὰ τὸ πολυκαταλάβουμε, τὸ ὅραμα γιὰ μία καλύτερη ζωὴ κατάφερε νὰ ἀλλοιώσει τὸν ἐσώτερο ἑαυτό μας. Ἀπωλέσαμε χαρακτηριστικὰ ποὺ γιὰ αἰῶνες σημείωναν τὴν ἰδιοπροσωπεία μας. Ἡ εὐφυΐα, τὸ πολυμήχανο, ὁ ἡρωισμός, τὸ φιλότιμο, ἡ ἐλευθερία, ἡ πίστη, ἡ ἀλήθεια ἐμοίαζαν ἐργαλεῖα ἄχρηστα στὶς νέες μας ἐπιδιώξεις γιὰ εὐζωία. Ἔτσι ἀρχίσαμε νὰ ὀνομάζουμε ἀναγκαῖο καθετὶ ποὺ ἐπιθυμούσαμε• ἐπιζητούσαμε τὸ εὔκολο καὶ γρήγορο κέρδος• κάναμε τὸ χρῆμα τὸ ἀπόλυτο κοινωνικὸ κριτήριο• μάθαμε τὰ παιδιά μας νὰ μὴν ἀναζητοῦν τὴν κλίση τους, νὰ μὴν ὀνειρεύονται τὸ τί θὰ κάνουν στὴ ζωή τους, ἀλλὰ τὸ πῶς θὰ ἐξειδικευτοῦν σὲ προσοδοφόρα ἐπαγγέλματα• ἀφήσαμε τὴ γῆ τῶν πατέρων μας χέρσα καὶ ἀκαλλιέργητη, μὰ περισσότερο ἄγονη κατήντησε ἡ ψυχή μας στὴν ὁποία ὁ σπόρος τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου πλέον δὲν καρποφορεῖ. Οἱ λόγοι τοῦ Κυρίου: «δυσκόλως οἱ τὰ χρήματα ἔχοντες εἰσελεύσονται στὴν βασιλεία τοῦ Θεοῦ» καί «ὅπου ἐστί ὁ θησαυρός ἡμῶν, ἐκεῖ καί ἡ καρδία ἡμῶν ἔσται» παραθεωρήθηκαν καὶ ὁ βίος μας ὁδηγήθηκε σὲ ὀδύνη καὶ πόνο, ὄχι ὡς ἄνωθεν τιμωρία, ἀλλὰ ὡς φυσικὴ ἐξέλιξη τῶν ἐπιλογῶν μας.
Τὸ τραγικὸ στὶς ἡμέρες ποὺ διανύουμε φρονοῦμε ὅτι δὲν συναντᾶται μόνο στὰ προσωπικὰ δράματα τῶν δοκιμαζομένων ἀδελφῶν μας, ἀλλὰ ἐπεκτείνεται σὲ ὅλους ἐμᾶς οἱ ὁποῖοι θὰ ἐπιθυμούσαμε μὲ ἕνα τρόπο μαγικὸ νὰ γυρίσουμε τὸ χρόνο πίσω, στὴν ἐποχὴ πρὶν τὴ κρίση, τότε ποὺ οἱ μισθοί, τὰ δικαιώματα, τὰ κεκτημένα μας καὶ τὰ θελήματά μας παρέμεναν ἀλώβητα, χωρὶς νὰ κρίνουμε ἀναγκαῖο νὰ ἀλλάξουμε τίποτα, χωρὶς νὰ μετανιώσουμε γιὰ κάτι. Τοῦτο εἶναι τὸ ἀληθινὸ τραγικό, τοῦτο εἶναι ποὺ γεννᾶ τὰ σκάνδαλα καὶ τοὺς σκανδαλοποιούς.
+ ὁ Πειραιῶς ΣΕΡΑΦΕΙΜ
